“กายหายไข้ ใจหายทุกข์”เป็นหลักสูตรอบรมเชิงปฏิบัติการที่นำหลักพุทธธรรมมาใช้ในการดูแลผู้ป่วยอย่างเป็นองค์รวมตามหลักไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) โดยมีวัตถุประสงค์ให้ผู้ป่วยสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในชีวิตประจำวัน  มองเห็นว่าจิตที่สงบตั้งมั่นเป็นสมาธิจะส่งผลให้ทุกข์ทางกายลดลง  มีแนวทางในการพัฒนาปัญญาเพื่อให้มีจิตเป็นอิสระไม่หวั่นไหวไปตามสิ่งต่างๆ ที่มากระทบ ประพฤติปฏิบัติต่อตนเอง สังคมและคนที่อยู่รอบข้างได้เหมาะสม ทำให้ลดความเครียดและความทุกข์ทางใจลงไปได้และส่งผลให้โรคทางกายทุเลาลงหรือหายไปได้ การศึกษาใช้การประเมินของผู้รับการอบรมจากการฝึกอบรม 6 ครั้ง จำนวน 155 คนได้ผลความพอใจเฉลี่ย 86.42%  ความสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน 86.9%  การบรรลุวัตถุประสงค์ 3 บทมีค่า83.8%, 83.3% และ 86.2% ตามลำดับ ทั้งนี้เนื่องจาก หลักสูตรกายหายไข้ ใจหายทุกข์ ซึ่งได้รับคำแนะนำจากผู้ทรงคุณวุฒิทางพุทธธรรม มีการใช้สื่อและภาษาที่สื่อสารได้ง่ายกับคนในยุคปัจจุบัน สามารถให้แนวทางในการดูแลสุขภาพ และการดำเนินชีวิตอยางเป็นองค์รวมแก่กลุ่มตัวอย่างได้อย่างดียิ่ง

คำสำคัญ :  กายหายไข้, ใจหายทุกข์

Way for better health and social lives which will lessen the tension and displeasure. According to the evaluation (155 audiences from 6 training practices), the average of each topic are as follows. The audiences’ satisfaction in this course is 86.42%. The understanding how to apply in daily life is 86.9%. The objective achievement of the 3 lessons are 83.8%, 83.3% and 86.2%. The success of “Kai Hai Kai, Jai HaiTuk” courses were from the following factors. Firstly, courses were advised by the professional in Buddhism. Secondly, the presentations were so simple to understand for people in present time. Finally, the technique implemented in this course helped the audiences to understand the holistic way for their heslth and lives.

Key words :  alleviate the suffering, Kai Hai Kai, Jai Hai Tuk