การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบทางเคมีและฤทธิ์ลดไขมันในหลอดทดลองของใบชะมวง (Garcinia cowaRoxb. Ex DC. วงศ์ Clusiaceae (Guttiferae) โดยพบว่า สารสกัดเอทานอลจากใบชะมวงสามารถยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลเข้าสู่เซลล์ Caco-2 ได้ร้อยละ 14.6 ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ HMG CoA reductase ได้ร้อยละ 97.06 และยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ pancreatic lipase ด้วยค่า IC₅₀ 196.60 มคก./มล. จึงนำสารสกัดเอทานอลจากใบชะมวงมาแยกเป็นส่วนสกัดย่อยด้วยวิธีการ partition ได้เป็นสารสกัดเฮกเซน สารสกัดไดคลอโรมีเทน สารสกัดบิวทานอล และสารสกัดน้ำ. ผลการทดสอบฤทธิ์ลดไขมันในหลอดทดลอง พบว่า ที่ความเข้มข้น 100 มคก./มล. สารสกัดเฮกเซนและสารสกัดไดคลอโรมีเทนสามารถยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลเข้าสู่เซลล์ Caco-2ได้ร้อยละ 36.74 และ 32.80 ตามลำดับ. ที่ความเข้มข้น 10 มคก./มล. สามารถยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ HMG CoA reductase ร้อยละ 114.34 และ 80.55 ตามลำดับ. สารสกัดเฮกเซนและสารสกัดไดคลอโรมีเทนมีฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ pancreatic lipaseด้วยค่า IC₅₀67.45 และ 352.80 มคก./มล. ตามลำดับ. เมื่อศึกษาองค์ประกอบทางเคมีของสารสกัดไดคลอโรมีเทนจากใบชะมวงด้วยวิธีทางโครมาโทกราฟีและพิสูจน์โครงสร้างทางเคมีของสารบริสุทธิ์ที่แยกได้ได้วิธี NMR spectrometry และเปรียบเทียบข้อมูลสเปกตรัมกับสารที่เคยมีรายงานในอดีต พบว่า สารสกัดไดคลอโรมีเทนจากใบชะมวงมีสารกลุ่ม flavonoid C-glycoside 2 ชนิด คือ vitexin และ orientin และยังพบ ß-sitosterol เป็นองค์ประกอบ

คำสำคัญ: ชะมวง, ฤทธิ์ลดไขมัน, องค์ประกอบทางเคมี, clolesterol uptake, pancreatic lipase, HMG CoA reductase, vitexin, orientin

The aim of this study was to investigate the chemical constituents and in vitro anti-hyperlipidemicactivityof Garcinia cowa Roxb. ex DC. leaves (Family: Guttiferae). The ethanolic extract of G. cowa leaves inhibited cholesterol absoption in Caco-2 and HMG CoA reductase with a percentage inhibition of 14.6 and 97.06 percent, respectively. It showed pancreatic lipase inhibitory effect at the IC50 value of 196.60 μg/ml. Further partition of the ethanolic extract of G. cowa leaves yielded hexane extract, dichloromethane extract, butanol extract and water extract. The study revealed an interesting hypolipidemic effect of G. cowa leaf extracts. At the concentration of 100 μg/ml, the hexane extract and dichloromethane extract inhibited cholesterol absoption in Caco-2 at 36.74 and 32.80 percent inhibition, respectively. At the concentration of 10 μg/ml, the hexane extract and the dichloromethane extract also inhibited HMG CoA reductase at 114.34 and 80.55 percent, respectively. The hexane and dichloromethaneextract of G. cowa leaves exhibited pancreatic lipase inhibitory activity at the IC50 values of 67.45 and 342.80 percent, respectively. Phytochemical study of the dichloromethane extract of G. cowa leaves, using chromatographic techniques and structural determination of isolated compounds by means of comparison of the NMR spectral data reported previously, showed that the dichloromethane extract of G. cowa leaves consisted of two flavonoid C-glycosides, including vitexin and orientin, and β-sitosterol.

Key words: Garcinia cowa, anti-hyperlipidemic, chemical constituent, cholesterol uptake, pancreatic lipase, HMG CoA reductase, vitexin, orientin