สารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 เป็นส่วนผสมจากสารสกัดพืช 8 ชนิด ได้แก่ พุทธรักษา, ปีกไก่ดำ, พญายอ, มะไฟเดือนห้า, เหงือกปลาหมอ, แทงทวย, ข้าวเย็นเหนือและข้าวเย็นใต้, ผลิตโดยองค์การเภสัชกรรมเพื่อใช้ทดลองรักษามะเร็งเต้านม. คณะผู้รายงานได้ศึกษาพิษเรื้อรังของสารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 โดยกรอกเข้าปากหนูแรตพันธุ์วิสตาร์ 168 ตัว ที่แบ่งเป็น 7 กลุ่ม กลุ่มละ 24 ตัว (เพศผู้ 12 ตัว, เพศเมีย 12 ตัว). กลุ่มที่ 1 เป็นกลุ่มควบคุมได้รับน้ำกลั่น. กลุ่มที่ 2 ถึง 4 ได้รับสารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 วันละ 0.24, 1.2 และ 3.6 ก./กก. เป็นเวลา 6 เดือน. กลุ่มที่ 5 เป็นกลุ่มฟื้นตัวได้รับสารสกัดวันละ 3.6 ก./กก. 6 เดือน. จากนั้นหยุดให้สารสกัด 2 สัปดาห์ก่อนผ่าซาก. กลุ่มที่ 6 เป็นกลุ่มควบคุมได้รับน้ำกลั่น และกลุ่มที่ 7 ได้รับสารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 ทางปากในขนาดวันละ 3.6 ก./กก. 9 เดือน. จากการศึกษาพบว่า สารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 ไม่มีผลต่อน้ำหนักตัวและสุขภาพของหนูแรต. หนูเพศผู้ที่ได้รับสารสกัดขนาดวันละ 1.2 และ 3.6 ก./กก. 6 เดือน และขนาดวันละ 3.6 ก./กก. 9 เดือน มีค่าฮีมาโตคริต, ฮีโมโกลบิน และจำนวนเกล็ดเลือดลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (ค่าพี < 0.05) และหนูเพศเมียที่ได้รับสารสกัดสมุนไพรเป็นเวลา 9 เดือน มีจำนวนเกล็ดเลือดลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (ค่าพี < 0.05) แต่ค่าที่เปลี่ยนแปลงเหล่านี้ยังอยู่ในเกณฑ์ปรกติ. หนูเพศผู้ที่ได้รับสารสกัดเป็นเวลา 9 เดือนมีค่าเอนโซม์ แอสพาเทตอะมิโนทรานสเฟอเรส (เอเอสที) สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ (ค่าพี < 0.05). การตรวจทางจุลพยาธิวิทยาของอวัยวะหนูที่ได้รับสารสกัดสมุนไพร ทั้งระยะเวลา 6 เดือนและ 9 เดือน ไม่พบการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากสารสกัดแต่อย่างใด. การทดลองครั้งนี้สรุปได้ว่าสารสกัดสมุนไพร จีพีโอ 1986 ไม่ทำให้เกิดพิษเรื้อรังต่อหนูแรต.

คำสำคัญ:  สารสกัดสมุนไพร, มะเร็งเต้านม. จีพีโอ 1986, พิษเรื้อรัง

GPO 1986 is a mixture of eight herbal extracts from Canna indica L., Polyagala chinensis L., Clinacanthusnutans Lindau, Ammania baccifera L., Acanthus ebracteatus Vahl, Mallotus Philippensis Muell. Arg., Smilax corbularia Kunthr, and Pygmaeopremma herbacea (Roxb.) Mold. This recipe is used by the Government Pharmaceutical Organization in a clinical trial on mammary cancer. Chronic toxicity of GPO 1986 was conducted in 168 Wistar rats randomly divided into 7 groups of 24 rats each (12 males and 12 females ). Group 1 was a control group receiving distilled water and groups 2 to 4 were orally administered with GPO 1986 at doses of 0.24, 1.2, 3.6 g/kg/day, respectively, for 6 months. Group 5 was the recovery group receiving GPO 1986 at the dose of 3.6 g/kg/day for 6 months; after that, the animals were further raised without GPO 1986 for 2 weeks before autopsy. Group 6 was the control group receiving distilled water. Group 7 was orally administered GPO 1986 at the dose of 3.6 g/kg/day for 9 months. The results showed that GPO 1986 did not affect body weights and animal health. Male rats receiving GPO 1986 at doses of 1.2 and 3.6 g/kg/day for 6 months and male rats receiving GPO 1986 for 9 months showed significant decreases of hematocrit, hemoglobin and red blood cells. Female rats receiving GPO 1986 for nine months had a significant reduction in platelet counts (p<0.05). However, these hematological changes were within the rat reference values. Male rats receiving GPO 1986 for nine months had a significant increase in AST level (p<0.05), whereas the potassium level was significantly decreased (p<0.05). Histopathological results of visceral organs in the six-month and the ninemonthtreatment groups did not show any alterations caused by GPO 1986. In conclusion, GPO 1986 did not produce chronic toxicity in Wistar rats.

Key words: herbal extract, toxicity, GPO 1986, mammary cancer