วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลสำเร็จในการจัดบริการด้านการแพทย์ทางเลือก ของโรงพยาบาลดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี เพื่อนำไปเป็นข้อมูลในการตัดสินใจของผู้บริหารในการจัดบริการด้านการแพทย์ทางเลือกในโรงพยาบาลของรัฐ.

ขอบเขตการศึกษา ปัจจัยความสำเร็จ : ๑. ด้านภาวะผู้นำ, ๒. รูปแบบการบริหารจัดการ ซึ่งได้แก่ การสร้างทีมงาน รูปแบบการบริการ และค่าใช้จ่ายในการบริการ, ๓. ความพร้อมของสถานบริการ ซึ่งได้แก่ สถานที่ บุคลากร และงบประมาณ, ๔. สภาพการเป็นแหล่งท่องเที่ยว, ๕. การสนับสนุนจากส่วนกลางและภูมิภาค, และ ๖. ความพึงพอใจของผู้มารับบริการ.

ระเบียบวิธีศึกษา ทำการศึกษาเชิงสำรวจในช่วงเดือนธันวาคม ๒๕๔๙ – เดือนพฤษภาคม ๒๕๕๐ ที่โรงพยาบาลดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี, ใช้กลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง คือผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานด้านการแพทย์ทางเลือกของโรงพยาบาล ๑๕ คน และผู้ใช้บริการ ๑๐๐ คน, เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงาน และใช้แบบสำรวจความพอใจของผู้ใช้บริการ, วิเคราะห์ข้อมูลการสัมภาษณ์เชิงเนื้อหา และวิเคราะห์ข้อมูลความพอใจเชิงปริมาณ สถิติจากค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน.

ผลการศึกษา ปรากฏว่าปัจจัยหลักที่ส่งผลสำเร็จในการบริการด้านการแพทย์ทางเลือก ของโรงพยาบาลดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี ประกอบด้วย ๑. ภาวะผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ในการปรับกระบวนทัศน์สำหรับการดูแลสุขภาพ และใช้นโยบายนโยบายการบบริหารแบบไม่เป็นทางการ, ๒. รูปแบบการบริหารจัดการ โดยการสร้างทีมงานที่มีประสิทธิภาพ และการกำหนดรูปแบบการบริการอย่างเป็นระบบ, ๓. ความพร้อมในเรื่องสถานที่ บุคลากร และงบประมาณ, และ ๔. สภาพการเป็นแหล่งท่องเที่ยว.

ส่วนปัจจัยรองที่ส่งผลสำเร็จ ได้แก่ ๑. การสนับสนุนงบประมาณจากส่วนกลางและส่วนภูมิภาค, ๒. การมีนโยบายที่ชัดเจนและต่อเนื่อง ในการชักนำและพัฒนาการแพทย์ทางเลือกเข้าสู่สถานบริการสุขภาพของรัฐ, ๓. การประชาสัมพันธ์และการตลาด, ๔. การมีนักบริหารมืออาชีพเข้ามาบริหารด้านธุรกิจ

คำสำคัญ: ปัจจัยความสำเร็จ, การแพทย์ทางเลือก, สถานบริการของรัฐ, โรงพยาบาลดำเนินสะดวก

Objectives: The purpose of this study was to determine the factors that confer success on alternative medicine services.

Methodology: The study was carried out in the period from December 2005 to May 2006 to obtain information from 15 executives and personnel, and 100 patients treated on aspects of: (1) leadership, (2) administration, i.e., teamwork, service provision, and service expense, (3) facility of service, i.e., place, workers, and budget, (4) tourist resources, (5) budget support from central and provincial levels, and (6) client satisfaction. The data were obtained by in-depth interviews of 15 workers and questionnaires of satisfaction from 100 patients. Data analysis was quantitative verification, with mean values and their standard deviations.

Results: The study disclosed that the success of alternative medicine services was due principally to: (1) leadership with vision for the improvement of health care according to informal administration policy; (2) the management pattern showing efficient teamwork and systematic service; (3) proper hospital facility, i.e., place, personnel, and financial support; (4) taking the role of being a tourist resource. In addition, the minor factors involved (1) financial support from central and provincial resources; (2) firm and sustained policies to develop and place alternative medicine into government health service; (3) good information and marketing; (4) management by a professional executive.

Key words : alternative medicine, achievement factors, Damnoernsaduak Hospital, Ratchaburi Province