การศึกษานี้เพื่อประเมินสมบัติทางเคมีของวัตถุดิบและยาแคปซูลสมุนไพรขมิ้นชันและฟ้าทะลายโจรมาตรฐานยาสมุนไพรไทย ที่โรงพยาบาล 45 แห่ง ใน 31 จังหวัด ส่งเข้ารับการตรวจวิเคราะห์รับรองคุณภาพจากสถาบันวิจัยสมุนไพรกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ในช่วง พ.ศ. 2550 รวม 124 ตัวอย่าง เป็นวัตถุดิบขมิ้นชันและฟ้าทะลายโจร 40 และ 24 ตัวอย่างตามลำดับ และเป็นแคปซูลขมิ้นชันและฟ้าทะลายโจร 35 และ 25 ตัวอย่างตามลำดับ. จากการวิเคราะห์พบว่า วัตถุดิบขมิ้นชันและฟ้าทะลายโจรผ่านเกณฑ์มาตรฐานร้อยละ 42.50 และ 87.50 ตามลำดับ และแคปซูลขมิ้นชันและฟ้าทะลายโจรผ่านเกณฑ์มาตรฐานร้อยละ 22.85 และ 76.00 ตามลำดับ แสดงว่าวัตถุดิบและแคปซูลฟ้าทะลายโจรประมาณร้อยละ 75 และ 85 ที่ใช้ในโรงพยาบาลภูมิภาคมีคุณภาพได้มาตรฐาน. ส่วนวัตถุดิบและแคปซูลขมิ้นชันส่วนมากที่ใช้ในโรงพยาบาลภูมิภาคยังมีปัญหาด้านคุณภาพ ซึ่งหากจะให้เป็นยา จำเป็นต้องนำไปทำการปรับปรุงให้เข้าเกณฑ์มาตรฐานต่อไป.

คำสำคัญ: การประเมินคุณภาพ, ยาสมุนไพร, ขมิ้นชัน, ฟ้าทะลายโจร

This study was carried out to determine the chemical quality of the raw materials used and that contained in capsules of turmeric (Curcuma longa L.) and andrographis herb (Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees) currently produced and dispensed in 45 hospitals in 31 provinces of Thailand. The samples were submitted in 2007 to the Medicinal Plant Research Institute, Department of Medical Sciences for quality certification; of the 124 samples received, 40 and 24 of them respectively were raw materials and 35 and 25 of them were medicinal capsules of turmeric and andrographis herbs. The results of the test revealed that 42.5 and 87.5 percent of the turmeric and andrographis raw materials, and 22.85 and 76 percent of the turmeric and andrographis medicinal capsules, respectively, reached the standard specifications of the Thai Herbal Pharmacopoeia (THP), showing that the chemical quality of about 75 percent of andrographis raw materials and 85 percent of andrographis capsules precribed in those hospitals met THP standards, while the quality of most turmeric raw materials and medicinal capsules posed a serious problem. In conclusion, the herbal medicinal materials and herbal medicines produced and used in these hospitals need to be upgraded in quality in order to comply with the government policy to lessen the use of modern pharmaceuticals and promote the use of herbal medicines in the public health service of the country.

Key words: quality assessment, herbal medicine, turmeric, andrographis