การขยายพันธุ์หนอนตายหยาก (Stemona collinsae Craib.) โดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อทำให้ได้ต้นจำนวนมาก แต่ในขั้นตอนของการชักนำให้เกิดรากในสภาพปลอดเชื้อทำได้ค่อนข้างยาก. ดังนั้นจึงได้หาเทคนิคในการเพิ่มประสิทธิภาพการชักนำราก โดยดัดแปลงส่วนประกอบต่าง ๆ ของอาหารสูตรพื้นฐาน MS (Murashige and Skooge, 1962) โดยนำต้นหนอนตายหยากที่ขยายพันธุ์ในอาหารสูตร MS ที่เติมน้ำตาล 30 ก./ล. และเติมสารควบคุมการเจริญเติบโต Benzylademine (BA) 2 มก./ล. มาทดลองชักนำให้ออกรากในอาหารสูตร MS ที่มีปริมาณ NH₄NO₃ 412.5 มก./ล. KNO₃ เท่ากับ 2,375 และ 2,850 มก./ล. น้ำตาล 30 และ 60 ก./ล. และ 4-(indole-3-yl) butyric acid (IBA) 1, 2 มก./ล. เปรียบเทียบกับสูตรควบคุมคือ MS ที่มี IBA 1 มก,/ล. และน้ำตาล 30 และ 60 ก./ล. รวมทั้งหมด 10 สูตรพบว่าการลดปริมาณ NH₄NO₃ ให้เหลือเพียง 412.5 มก./ล. เพิ่ม KNO₃ เป็น 2,375 มก./ล. เพิ่มน้ำตาลเป็น 60 ก./ล. และ IBA 1 มก./ล. สามารถชักนำหนอนตายหยากให้ออกรากได้ร้อยละ 100 และมีอัตราการรอดชีวิตหลังการย้ายปลูกร้อยละ 100.

คำสำคัญ: หนอนตายหยาก, การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ, การชักนำราก, การนำต้นออกปลูก

Tissue culture techniques for Stemona collinsae Craib. can propagate a considerable amount of plantlets, but the additional step of “root induction” is somewhat difficult. Therefore, the experiment in root induction techniques was conducted by modifying some ingredients in basic Murashige and Skooge (MS) media. Initially, the plantlets grown in modified MS (1962) media [added sugar 30 mg/L and Benzyladenine(BA) 2 mg/L] were regenerated; and root induction in various MS additives was later followed. The modifications of MS media, such as adding 412.5 mg/L of NH4NO3, 2,375 or 3,850 mg/L of KNO3, 30 or 60 g/L of sugar, 1 or 2 g/L of 4-(indole-3-yl) butyric acid (IBA), were compared with two controlled formulas (MS with IBA 1 mg/L with 30 or 60 g/L of sugar). The results showed that plantlets grown in media with 412.5 mg/L of NH4NO3, 2375 mg/ L of KNO3, 60 g/L of sugar and 1 g/L of IBA had the highest percentage (100%) of root induction and survival percentage (100%).

Key words: Stemona collinsae Craib., tissue culture, root induction, transplanting