การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการผลิตยาสมุนไพรของสถานที่ผลิตยาแผนโบราณในจังหวัดเชียงใหม่เปรียบเทียบกับเกณฑ์มาตรฐานหลักเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตยาจากสมุนไพร (Good Manufacturing Practice; GMP) ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา โดยทำการสำรวจสถานที่ผลิต สภาพการผลิตยา ปัญหาอุปสรรคของการผลิต สรุปผลการสำรวจ และให้ข้อแนะนำแก่ผู้ประกอบการ.

การสำรวจสถานที่ผลิตยาแผนโบราณในจังหวัดเชียงใหม่ ๒๗ แห่ง พบ ๒๒ แห่งที่การผลิตไม่ผ่านการประเมินตามมาตรฐานเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตยาจากสมุนไพร เนื่องจากไม่ผ่านข้อบกพร่องสำคัญทั้ง ๔ หมวด เรียงลำดับจากมากไปหาน้อยคือ หมวดที่ ๓ การจัดทำเอกสาร, หมวดที่ ๔ การดำเนินการผลิต, หมวดที่ ๑ เรื่องบุคลากร, หมวดที่ ๒ อาคารสถานที่ ตามลำดับ. ทั้งนี้เนื่องจากขาดข้อมูลองค์ความรู้เกี่ยวกับการผลิตยาแผนโบราณของผู้รับใบอนุญาต และ/หรือผู้ดำเนินกิจการ, มีอุปสรรคด้านการตลาดและรายได้เป็นปัญหาหลัก. จากผลการสำรวจทำให้สามารถใช้ประโยชน์ในการวางแผนการดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาสถานที่ผลิตยาแผนโบราณให้เป็นไปตามเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตยาจากสมุนไพร.

คำสำคัญ: เกณฑ์การผลิตที่ดี, เกณฑ์มาตรฐานวิธีการผลิตยาจากสมุนไพร, สถานที่ผลิตยาแผนโบราณ, จังหวัดเชียงใหม่

The study was undertaken in order to investigate the practice of manufacturing herbal medicine from 27 traditional medicinal plants in Chiang Mai Province, according to the Good Manufacturing Practice (GMP) standard of the Food and Drug Administration. The procedure was to investigate the manufacturing environment and process, compile the problems encountered, and provide the entrepreneurs with recommendations on how to solve the problems in compliance with the standards. The results showed that, of the 27 entrepreneurs assessed, 22 of them failed to meet the GMP standards. Obstacles were found in all four categories: ranging from severe to less severe were category 3 (paper work), category 4 (manufacturing procedures), category 1 (management of human resources), and category 2 (building and location). The major causes were lack of information about manufacturing practices, business turnover and marketing. This study could encourage the entrepreneurs to improve the conditions of the manufacturing sites so that they meet the GMP standard.

Key words :Good Manufacturing Practice (GMP), manufacturing practice standard of traditional medicine, traditional medicinal plants, Chiang Mai Province